PORTRET VAN HENDRICK CLOOTENS

Op 21 april 2023 te koop

Panelen in drieluik

150 x 112 cm en 150 x 57 cm voor de kleppen

Monogram op het hoofdpaneel en gedateerd 1887 en op de luiken 1888

Dit spectaculaire drieluik, geschilderd door graaf Andrej-Jerzy Mniszech, een schilder van Poolse afkomst die zich in 1852 in Parijs vestigde, toont een schoenmaker-kleermaker genaamd Hendrick Clootens. Trots zittend en rijk gekleed volgens de 17e-eeuwse Nederlandse mode, bezet hij het centrale paneel, aan weerszijden omringd door de gereedschappen en attributen van zijn dubbele beroep. Op de achterkant van de zijpanelen domineren de twee geschilderde borden die zijn naam en beroep aangeven een stedelijk landschap met rokende schoorstenen, symbolen van de industriële en commerciële ontwikkeling waaraan Hendrick Clootens zijn welvaart te danken had.

In 1883, vijf jaar voor ons drieluik, had Mniszech een Portret van Henryk Clootens geschilderd (Nationaal Museum, Warschau). De opdracht op dit portret: Henricus Clootens civis Bruxellensis, sartor atque sutor celeberrimus, natus 1584 - obiit 1662, resurrexit 1839, ad vivum pinxit 1883, vertelt ons dat het model voor ons drieluik een beroemde laarzenmaker was die in het 17e-eeuwse Brussel leefde, en dat het portret uit 1883 een afstammeling (of eenvoudig homoniem?) afbeeldt die waarschijnlijk zelf een laarzenmaker was.Het drieluik toont Mniszech's talent voor het vastleggen van de persoonlijkheid van de geportretteerde, of die nu echt is of ingebeeld, zoals hier het geval is. De deftigheid van Hendrick Clootens wordt benadrukt door een beperkt kleurenpalet op zijn kleding en in de achtergrond, terwijl zijn jovialiteit zichtbaar is op zijn volledig verlichte gezicht, dat ook de tevredenheid verraadt van de kleermaker-schoenmaker die een opmerkelijk figuur is geworden. De aanwezigheid van de twee stillevens op de zijpanelen geeft het portret monumentaliteit en dynamiek. De weelderigheid van de stoffen, de intensiteit van de kleuren en de schoonheid en finesse van de details geven een sterke visuele aanwezigheid aan dit portret vol energie en zwier.

Het werk is kenmerkend voor het werk van Andrej-Jerzy Mniszech, een groot bewonderaar van 17e-eeuwse Nederlandse portretschilders, in het bijzonder Frans Hals. Mniszech was een originele kunstenaar met een passie voor kostuums, decors en enscenering. Hij aarzelde niet om zijn modellen te kleden in 17e-eeuwse Nederlandse of, later, Japanse mode en om zijn composities te omringen met decoratieve motieven. In dit geval gebruikte hij het drieluik, een formaat dat ongebruikelijk was in de 19e eeuw (behalve voor religieuze onderwerpen), waarmee hij de persoonlijkheid en sociale status van Hendrick Clootens zo goed mogelijk kon uitdrukken. Mniszech gebruikte dit formaat verschillende keren, vooral in zijn portret van een goudsmid omringd door zijn gereedschap en goudsmidsvoorwerpen, een compositie die erg lijkt op het onze, waarmee hij een bronzen medaille won op de tentoonstelling in Lwow in 1894.

De geschiedenis van dit schilderij is niet bekend, maar het is niet onmogelijk dat de opdrachtgever de jonge Henryk Clootens was die in 1883 door Mniszech werd geschilderd. Men zegt dat hij, tevreden over zijn portret, Mniszech opdracht gaf voor een tweede, veel ambitieuzer portret als eerbetoon aan zijn illustere voorganger en naamgenoot.

OVERDRACHT:

In de familie van schilder André Mniszech vanaf het begin en via afstamming naar de huidige eigenaren.