Op 19 mei 2022 organiseerde de Popcultuurafdeling van MILLON onder leiding van Alexis Jacquemard een veiling gewijd aan tekeningen, speelgoed en goodies uit het stripuniversum BATMAN. Laten we dit belangrijke popcultuurpersonage samen herontdekken.
BATMAN
"Ik draag een masker. Niet om te verbergen wie ik ben, maar om te creëren wie ik ben"[1]
In 1939 zocht de Amerikaanse uitgeverij DC Comics naar een personage dat net zo succesvol zou zijn als zijn Superman, die een jaar eerder was gelanceerd. De jonge striptekenaar Bob Kane [2] besloot toen om het avontuur aan te gaan met scenarist Bill Finger, waarbij hij zich vooral liet inspireren door de Duitse expressionistische cinema om een wereld te beschrijven waarin misdaad en corruptie heersen.
De associatie van de twee mannen leidde tot een bijna antithese van Superman, een gemaskerde man zonder krachten, maar die ook een belangrijk superheld-archetype zou worden[3]. Het personage verscheen voor het eerst in mei 1939, in Detective Comics #27 (hij heette toen The Bat-Man en zijn avontuur "The Case of Chemical Syndicate" / "l'Affaire du Syndicat de la Chimie").
Als een van Pop Culture's meest iconische fictieve personages, Batman is een selfmade burgerwacht, het alter-ego van de miljardair Bruce Wayne die zichzelf en in het geheim ontwikkelde zijn technologische arsenaal, zijn fysiek en zijn vechtvaardigheden. Hij is ook een paradoxaal personage, dat zijn leven wijdt aan het opjagen van criminelen maar daar soms grof geweld voor gebruikt, in combinatie met een nihilistische kijk op de wereld. Meer klassiek zijn de beweegredenen van Batman gerechtigheid en wraak namens zijn ouders die werden vermoord door een dief in een steegje in Gotham City.
Deze elementen dragen bij aan het succes van het personage, dat de existentiële angst voor de dood van een dierbare confronteert met de mogelijkheid erbovenuit te stijgen omwille van gerechtigheid. Angst en de relatie daarmee zijn ook zeer aanwezig in de mythologie van Batman, waarbij de held ervoor kiest zich te identificeren met vleermuizen om de terreur die ze hem inboezemen tegen zijn vijanden te gebruiken:
"Criminelen zijn bijgelovig en laf. Een vermomming zou ze in paniek moeten brengen. Ik moet een nachtdier zijn, zwart, verschrikkelijk"[4].
Dit kostuum, dat deel uitmaakt van de basiselementen van elke superheld, wordt door Bob Kane bedacht op basis van verschillende inspiraties. Daaronder in het bijzonder en voor de cape van de Batman, de tekeningen van vliegende machines die Leonardo da Vinci in 1485 maakte en waarvan de vleugels geïnspireerd waren op vleermuizen. Meer expliciet zijn het zwarte pak en masker van Gotham's burgerwacht geïnspireerd op Zorro, een andere held met een dubbele identiteit en wiens avonturen[5] overigens op het programma staan van de bioscoopvoorstelling aan het einde waarvan de ouders van de jonge Bruce worden vermoord.
Ook heeft Batman geen superkrachten, maar beschikt hij wel over zeldzame fysieke en intellectuele vaardigheden die hij inzet bij echte politieonderzoeken. Bob Kane ontleent dit idee aan de misdaadfilm The Bat Whispers[6] en - aantoonbaar - aan Arthur Conan Doyle en zijn personage Sherlock Holmes, die baritsu (een vechtsport) beoefende en ook met verschillende wapens en explosieven omging. Hoewel de verwantschap tussen de twee personages niet expliciet is[7] Batman is ook belegd met een opmerkelijke intelligentie, is een chemicus, een polyglot, heeft acteertalenten door verschillende alter-ego's te onderhouden[8] en beheerst ook psychologie en economie. In die zin wordt de held in zijn avonturen soms "de grootste detective ter wereld" genoemd. Met Dr Watson als zijn partner Robin onderzoekt en doet hij onderzoek dat soms net zo scherp is als detective Holmes, met wie hij ook een zeker jusqu'auboutisme deelt en het idee dat het doel de middelen heiligt.
Verre van deugdzame superhelden dan, Batman is een complex personage, een obsessief en gekweld wezen, verscheurd tussen duisternis en ridderlijke missie en die al meer dan 80 jaar lezers, toeschouwers en gamers over de hele wereld fascineert. Sterker nog, Batman blijft al meer dan 80 jaar een plastisch personage, een kader dat elke kunstenaar zich opnieuw toe-eigent om zijn eigen voorstelling van de gemaskerde burgerwacht te geven.
Batman en de Gouden Eeuw van de strip (1939 - 1954)
Universumopbouw en aanpassing aan censuur
Batman werd aanvankelijk geschreven in de stijl van de Pulps, goedkope tijdschriften (vaak 10 cent) met een enorm populair succes waarin sciencefiction, fantasy, horror en detectiveverhalen werden ondergebracht. De held was vanaf het begin een groot succes en had vanaf 1940 recht op zijn eigen kwartaalblad (daarna tweewekelijks vanaf het 6ee nummer in september 1941). Met de sobere titel Batman werd in het eerste nummer (voorjaar 1940) een van de bijnamen vastgelegd die aan het personage verbonden zouden blijven: de "Dark Knight" ("Dark Knight").
Snel, en vooral vanwege de bezorgdheid van ouders over de schadelijke invloed van Comics, besluit de directeur van de publicatie dat Batman nooit een vuurwapen mag gebruiken. Kane en Finger worden gedwongen akkoord te gaan en besluiten tegelijkertijd het uiterlijk van Batman te veranderen om hem minder eng te maken. Deze concessie zou het uiterlijk van het personage bepalen en het was met name op deze manier dat de iconische riem vol gadgets werd geïntroduceerd in Detective Comics #29 van juli 1939, gevolgd door de Batarang (een boemerang in de vorm van een gestileerde vleermuis) en vervolgens het eerste vleermuisvoertuig in Detective Comics #31 van september 1939. Zoveel elementen die bijdragen aan de mythologie van Batman maar niet zonder amusement zijn vanwege hun kitscherige kant[9].
Het universum van Batman wordt dan ook duidelijker wat betreft de geografie. Hoewel zijn eerste avonturen zich afspeelden in New York, koos Bill Finger in Batman #4 van januari 1941 een nieuwe naam voor de fictieve stad waar de actie zich voortaan zou afspelen: Gotham City. De oorspronkelijke link blijft echter bestaan, want Gotham is een bijnaam die de schrijver Washington Irving in 1807 gaf aan de stad New York[10] om de spot te drijven met een "Gothic" stad (Goth-ham). De Gothic in Batman is ook geïnspireerd op de 18e-eeuwse literaire stroming waarin "middeleeuwse" monsters vaak moderne bevolkingen terroriseren. Zo behoudt Gotham City in zijn iconografie een middeleeuws aspect doordat het vooral wordt bevolkt door waterspuwers waarop de Dark Knight neerstrijkt om te waken over een onheilspellende stad waar criminelen heersen als nachtelijke monsters.
Tijdens deze eerste jaren van zijn bestaan wordt het Batman-universum ook verrijkt met archetypische vijanden die een integraal onderdeel zullen worden van de mythologie.
In Batman #1 (voorjaar 1940) verschijnt de Joker, een personage van Jerry Robinson dat een van de meest iconische personages in de populaire cultuur zou worden en de aartsvijand van de Bat. Hij wordt vaak beschouwd als een van de beste schurken in comics, de Joker is de tegenpool van Batman: een flamboyante, misvormde schurk, met een felgekleurd kostuum en schandalige make-up die de angst voor clowns oproept. Het doel van de Joker is om chaos te creëren in Gotham, waardoor scenarioschrijver Alan Moore het personage "de eerste nihilistische punker dertig jaar voor de Punk-beweging" noemde [11].
De ambivalente Catwoman verschijnt tegelijkertijd met de Joker in dezelfde Batman #1[12].
Alter-ego van Selina Kyle (voordat andere vrouwen het kostuum droegen) ze is een gemaskerde burgerwacht in tegenstelling tot Batmans andere tegenstanders die belichamingen van het kwaad zijn. Hoewel haar oorsprong per tijdperk verschilt, is Catwoman meestal de incarnatie van een mishandelde vrouw die door de dood een nieuwe identiteit krijgt waarmee ze de controle over haar leven terugkrijgt en wraak neemt. Er ontwikkelt zich zelfs een romance tussen haar en Batman[13], terwijl Catwoman belichaamt (met Harley Quinn en Poison Ivy) het feministische aspect van het universum van de Gotham-held belichaamt.
Wat betreft de Penguin, deze verscheen in de Detective Comics #58 van december 1941.
In tegenstelling tot Bruce Wayne, die zijn fortuin in dienst stelt van het goede om de Batman te worden, belichaamt hij het kwaad van het kapitalisme. Als rijke erfgenaam van een machtige familie die tegen de Wayne was, leefde hij door zijn vele lichamelijke gebreken als een slaafje op school en een verschoppeling in de hogere kringen. Hij richtte zich daarom op de wereld van de misdaad, waar hij zijn chique kleding behield die hem uiteindelijk het etiket "penguin" opplakte. Samen met Double-Face wordt hij een van de grote bendeleiders van Gotham City, waardoor hij vaak oog in oog komt te staan met Batman.
Double-Face, om precies te zijn, verschijnt Detective Comics in #66 van augustus 1942.
Een bedrieglijke incarnatie van de voormalige officier van justitie Harvey Dent die gek wordt nadat hij is verminkt. Hij wordt een crimineel met een dubbele persoonlijkheid (die hij al had door zijn ongeluk). Double-Face, gewelddadig en onvoorspelbaar, laat zijn beslissingen afhangen van het willekeurig opgooien van een munt en belichaamt zo de ambivalentie tussen het verlangen naar gerechtigheid en geweld.
Er is ook het personage van The Riddler (Le Sphinx in het Frans) dat verschijnt in Detective Comics 140 van oktober 1948: een superintelligente crimineel die geobsedeerd is door raadsels en puzzels en zijn intellectuele superioriteit boven Batman probeert te bewijzen door middel van steeds theatralere en opzichtigere misdaden.
Naast dit pantheon van vijanden krijgt Batman in zijn eerste avonturen ook partners die hem vergezellen in zijn strijd tegen de misdaad.
Dit is in de eerste plaats het geval met commissaris James Gordon, die verschijnt in Detective Comics #27 van mei 1939. In zijn begintijd is Gordon een idealistische jonge politieman, terwijl de meeste agenten in Gotham zijn gecorrumpeerd door de maffia. Terwijl de echte wereld de schrijvers dwingt om het personage van Batman "glad te strijken", is dit personage degene die van de Dark Knight de medewerker maakt van een politiekorps met een nieuwgevonden moraal, en er zelfs erelid van maakt in Batman #7 van november 1941.
Terwijl verschillende aanwijzingen tijdens de avonturen van de held erop wijzen dat commissaris Gordon de geheime identiteit van Batman kent als het alter ego van miljardair Bruce Wayne, wordt dit nooit duidelijk tussen hen of aan de lezer uitgelegd. De politieman is bovendien het dichtst dat de Dark Knight bij een vriend komt en hij heeft veel respect voor hem.
In Detective Comics #38 (april 1940) neemt Batman de jonge wees Dick Grayson[14] op, die zijn partner Robin wordt. Het personage is geïnspireerd op Robin Hood en de Engelse naam voor het roodborstje (robin), en werd gecreëerd op basis van Fingers idee dat Batman een Doctor Watson nodig had die hem de lijn[15] zou geven. Robin verzacht zo het gewelddadige aspect van Batman en stelt een jong lezerspubliek in staat zich te identificeren met een personage van hun leeftijd, een uitstekende acrobaat en begaafd in vechtsporten.
geprijsd 320 euro bij de MILLON Batman: 1966 - 1997 - De Franse Collectie ">
Batman wordt in All-Star Comics #3 (januari 1940) ook een van de leden van de Justice Society of America (Justice Society of America / JSA), een team superhelden uit het DC Comics-universum. Hij blijft echter een erelid van de organisatie en neemt weinig deel aan gezamenlijke missies vanwege zijn wantrouwende en onafhankelijke temperament.
Een laatste terugkerende bondgenoot voegt zich bij de Gotham burgerwacht in Batman #16 van april-mei 1943: Alfred Pennyworth, de butler van de familie Wayne. Als mentor van de jonge Bruce na de dood van zijn ouders, is Alfred een van de weinigen die weet heeft van de dubbele identiteit van zijn werkgever, wiens dubbele leven hij beschermt terwijl hij hem aanspoort om enig evenwicht in zijn leven te bewaren. Hij staat vaak op gespannen voet met de houding van de Dark Knight tegenover criminelen en met zijn keuze om burgerwacht te spelen ten koste van een stabiel en evenwichtig privéleven, maar toch staat hij altijd aan zijn zijde om hem te steunen en te helpen.
Naast de Comics is het universum van de Dark Knight het onderwerp van twee televisiebewerkingen in serievorm (films die in meerdere "afleveringen" worden opgeknipt en uitgezonden): "The Batman" ("An Evening with Batman and Robin") in juli 1943 en "Batman and Robin" ("New Adventures of Batman and Robin, the Boy Wonder") in 1949.
Begiftigd met een rijk universum en een complexe persoonlijkheid was de oorspronkelijke Batman dus een nachtdier dat het opnam tegen bandieten, nazi's en monsters in avonturen die voornamelijk waren gericht op actie-avontuur, met tijdens de Tweede Wereldoorlog een paar verhalen met een oorlogsthema. De franchise werd echter opgeschrikt door een landelijke beweging van wantrouwen tegen de Comics-industrie nadat psychiater Fredric Wertham in 1954 The Seduction of the Innocent publiceerde, een boek waarin werd uitgelegd dat ze de maatschappij perverteren en jonge mensen gewelddadig maken.
Zelfvernietiging van Comics Books vond plaats in openbare gelegenheden en om te overleven besloten uitgeverijen in 1954 zichzelf te censureren door de Comics Code Authority (CCA)[16] in te voeren.
Een jaar na de introductie was de verkoop van Comics (nu verwaterd) in vrije val en veel uitgeverijen sloten hun deuren. Batman moet zichzelf opnieuw uitvinden of verdwijnen ...
Batman en het Zilveren Tijdperk van de strip (1956 - 1973)
Crisis in de stripwereld en heropleving van personages
Met het gecompliceerde einde van de Golden Age werden Comics-uitgevers gedwongen zichzelf te vernieuwen en tegelijkertijd een publiek te vleien dat vijandig was geworden. Batman bleef een van de weinige superheldenseries die in de jaren 1950 werden gepubliceerd, maar zijn avonturen (net als die van Superman) verzandden in conventionele, ongeïnspireerde sciencefiction. Hoewel niet gespeend van de charme van de verouderde, zijn de avonturen van na Comics Code Authority slechts een confrontatie tussen Batman en anekdotische vijanden in avonturen die het donkere, expressionistische randje van de oorsprong missen. Vijanden van formaat worden echter wel in deze periode gemaakt, zoals Mister Freeze of Poison Ivy.
Gecreëerd door schrijver Robert Kanigher[17] en tekenaar Sheldon Moldoff, verscheen Poison Ivy voor het eerst in Batman #181 (juni 1966). Poison Ivy is een botanicus en scheikundige die gek is geworden door de experimenten die ze onderging door toedoen van een van haar professoren. Ze is in staat een symbiose aan te gaan met planten en ze op te dragen de menselijke wil te beïnvloeden door middel van sporen en gifstoffen ... met uitzondering van die van Batman, die een ware obsessie wordt voor de gifmengster.
Mister Freeze verschijnt ondertussen in Batman #121 (uit februari 1959, waarin hij nog steeds "Mr.Zero " wordt genoemd). Mr.Freeze is een bedrieglijke incarnatie van wetenschapper Victor Fries, geboren als gevolg van een ongeluk rond de cryogene tank van zijn vrouw. Hij draagt een vriespantser omdat hij niet langer kan overleven in een omgeving boven 0°C. Hij koestert een felle haat tegen Batman, die hij verantwoordelijk houdt voor zowel zijn ongeluk als de dood van zijn vrouw als gevolg daarvan.
In deze periode verschijnen er ook twee nieuwe bondgenoten naast Batman: Bat-Girl en Batwoman.
Gecreëerd door Bill Finger verscheen Bat-Girl in Batman #139 (april 1961) waarin ze Catowman vergezelde op dezelfde manier als Robin voor de Dark Knight. Ze zou echter weinig verschijnen en verdween van 1964 tot 1966 helemaal uit de franchise. Het personage verscheen weer als Batgirl in Detective Comics # 359 (november 1966), een onafhankelijke burgerwacht alias van Barbara Gordan (de dochter van commissaris James Gordon).
Batwoman verscheen ondertussen in Detective Comics #233 (juli 1956). Batman's vrouwelijke tegenhanger, haar eerste identiteit is die van Kathy Kane, een voormalige circusartieste die besluit om samen met Batman de misdaad te bestrijden, hoewel hij haar altijd zal proberen weg te houden van deze roeping. Batwoman zal zich echter altijd tegen hem verzetten, niet in de laatste plaats vanwege de gevoelens die ze koestert voor de Dark Knight, en zich opwerpen als heldin van Gotham.
Terwijl zijn universum blijft groeien, lijkt de aanvankelijke verve van Batman echter te zijn weggeëbd en de verkoop van de franchise blijft dalen. In 1964 bereikte de verkoop van Comics een historisch dieptepunt en Bob Kane geloofde zelfs dat "[DC] de dood van Batman aan het plannen was"[18].
Ook toen Julius Schwartz het uitgeven van de aan de held gewijde serie overnam, nam hij draconische maatregelen, waaronder een 'makeover' van het Batman-kostuum in Detective Comics #327 (maart 1964) door striptekenaar Carmine Infantino om het een eigentijdser uiterlijk te geven. De maffe personages die in de jaren 1950 waren verschenen en de sciencefictionaspecten werden ook geschrapt. De verkooprevival van de franchise werd echter gevoed door een andere bron: een kitscherige en maffe serie die vanaf 12 januari 1966 werd uitgezonden op ABC. Deze serie blijft in veel opzichten memorabel en wordt sindsdien liefkozend "Batman 66" genoemd.
Samen met Pop Art, dat een kleurrijke en speelse visie op Comics[19] belichaamt, helpt deze serie de Batman tot een symbool van zijn tijd te maken. Hoewel het kluchtige en komische karakter de franchise een pamfletachtig karakter gaf - wat fans vanaf het eerste uur verdeelde - bleef Batman 66 populair bij veel fans en droeg het bij aan de heropleving van het personage.
In tegenstelling tot de series uit de jaren 40 zorgde de serie ervoor dat de hele galerij van Batman-vijanden werd vertolkt door acteurs die mythisch zijn geworden: Cesar Romero als de Joker, Burgess Meredith als de Pinguïn die grijnst en "squawk" uitstraalt of Julie Newmar, die Catwoman een prosodie van rollende "R"-s heeft gegeven.
De serie is ook bekend vanwege de ongelooflijke vechtscènes die werden doorspekt met onomatopeeën die op het scherm verschenen als in een stripboek.
Wat de inhoud betreft, bevatte elke aflevering min of meer hetzelfde plot: een misdaad gepleegd in Gotham, commissaris Gordon die tot de conclusie komt dat "er maar één man is die het kan oplossen", vervolgens een telefoontje naar de butler van Batman: Alfred Pennyworth. Wat volgt zijn woelige avonturen waarin de Dark Knight de gebrekkige plannen van zijn vijanden verijdelt (die vaak berusten op het gebruik van gigantische Looney Tunes-achtige voorwerpen) door zijn toevlucht te nemen tot een scala aan bat-gadgets, variërend van de klassieke Batmobile tot de onwaarschijnlijke Shark Repulsor, waardoor de haai explodeert als hij terug in het water valt! (SIC)
Een cartooneske kant dus, en een voortdurende de-dramatisering van een Batman die met slijm wordt gespeeld door de iconische Adam West, vergezeld door Burt Ward als Robin met wie hij wat fans het "Dynamisch Duo" zullen noemen. Voor het derde seizoen op ABC werd het Duo vergezeld door Barbara Gordon - alias Batgirl (gespeeld door Yvonne Craig), een sterk en immens populair vrouwelijk personage .... dat echter niet genoeg zou zijn om een verdeeldheid zaaiende serie te redden die ABC in 1968 besloot te beëindigen. Batman 66 en het thema maakten echter zo'n blijvende indruk dat The Who[20], R.E.M[21]of Snoop Dogg[22] hebben het thema in tracks gebruikt.
Aan het einde van de jaren zestig, toen de serie wegens publieksfalen werd stopgezet en de ontgoocheling over de franchise werd bevestigd door een verdere daling van de verkoopcijfers van Comics, probeerde DC het concept van Batman nieuw leven in te blazen. Daartoe werd in Batman # 217 (december 1969) besloten dat het personage Robin Gotham zou verlaten om naar de universiteit te gaan, waardoor de Dark Knight weer de eenzame held uit zijn begintijd zou worden. De jaren zeventig waren dus een terugkeer naar de wortels van het personage: een duistere, gekwelde burgerwacht, achtervolgd door de dood van zijn ouders en een plichtsgevoel dat grensde aan psychose.
Deze paradigmawisseling in het universum van de held was met name te danken aan het werk van Dennis O'Neil en Neal Adams, wiens Batman die 's nachts optreedt en het kwaad echt onderzoekt en bestrijdt, de lezers weer aansprak. Velen van hen zullen de uitgever dan ook schrijven ten gunste van deze nieuwe richting voor de franchise waarmee ze "de [hun] Batman hebben gevonden".
De held krijgt ook te maken met nieuwe vijanden, die zeer somber zijn en een partij blijken te zijn voor de man die de "beste detective ter wereld" heeft teruggekregen. Zoals Man-Bat, een personage dat het midden houdt tussen een waterspuwer en een hyena, bedacht door Neal Adams en Frank Robbins in Detective Comics #400 (juni 1970) en dat eruitziet als iets uit een horrorfilm.
Terwijl hij verschillende evoluties doormaakt, is Man-Bat eerst Kirk Langstrom, een zoöloog die onderzoek doet naar het menselijk genoom om doofheid tegen te gaan en zichzelf uiteindelijk injecteert met een serum dat hem in een reusachtige vleermuis verandert. In deze vorm beschikt Man-Bat over ongeëvenaarde kracht, behendigheid en uithoudingsvermogen en kan hij navigeren door ultrageluid uit te zenden, waarmee hij Gotham terroriseert en verwoestingen aanricht.
Hoewel het personage tot het kamp van de superschurken behoort, sluit deze Batman-antagonist af en toe een bondgenootschap met de burgerwacht, hoewel deze hulp nooit meer dan tijdelijk is omdat de dierlijke wreedheid uiteindelijk altijd de overhand krijgt op Man-Bat.
Een andere vijand die aan het eind van het Silver Age werd gecreëerd, Talia al Ghul, verschijnt voor het eerst in Detective Comics #411 (mei 1971). De dochter van een vijand van Batman die verliefd werd op de vigilante, ze liet hem een verdovend middel drinken en misbruikte hem. Uit deze verbintenis werd een zoon geboren (Damian, wiens bestaan ze lange tijd voor de vigilante verborgen hield). De teruggetrokken en psychotische Talia is tot waanzin gedreven door haar halfzus Nyssa Raatko, die haar gebruikt om hun vader Ra's al Ghul. Hij is een duister figuur die niet aarzelt om te doden of verlammen om zijn doel te bereiken. Zijn vader, Ra's al Ghul verschijnt daarna in Batman #232 (juni 1971) en zou een van Batman's terugkerende tegenstanders worden. Als voormalig wetenschapper en doorgewinterde vechter ontdekte Ra's al Ghul de "Lazarus Wells", die het lichaam vernieuwen als een fontein van de jeugd ... maar de geest van de gebruiker aantasten. Dankzij deze putten leeft Ra's al Ghul al een paar eeuwen. In die tijd heeft hij een felle haat ontwikkeld tegen een mensheid waartegen hij zich verzet met een rigide systeem van morele waarden die worden verstoord door steeds frequentere aanvallen van dementie.
Ra's al Ghul is ook de leider van een wereldwijde criminele organisatie - de League of Assassins - die een planeet wil zuiveren die is vervuild door ondeugd en middelmatigheid. In deze zin wordt het personage soms afgeschilderd als een eco-terrorist, omdat hij en de League er niet voor terugdeinzen onschuldige burgers te doden om plannen uit te voeren om wilde dieren te redden van de verwoestingen van de moderne samenleving. Ra's al Ghul is superintelligent, machiavellistisch en grenzeloos wreed en een van de weinige vijanden van Batman die zijn ware identiteit, die van Bruce Wayne, heeft geraden.
Aan het begin van de jaren zeventig, toen de Silver Age van Comics ten einde liep, werd Batman opnieuw een duistere en eenzame held, met avonturen vermengd met fantasie in een subtiele alliantie tussen het oude en het nieuwe.
Batman AFTER 1973: Bronze Age en Modern/Dark Age
Aan het begin van de jaren zeventig werden de graphics en avonturen van Batman verder ontwikkeld dankzij het werk van het artteam van O'Neil en Adams. Donkerder en meer gekweld dan zijn vorige incarnaties, reageerde hun held op een tijdperk van twijfel en angst dat in de Verenigde Staten werd gekenmerkt door de Koude Oorlog, de stijgende misdaad in de grote steden, de oorlog tegen drugs en corruptie[23]. Deze bedreigingen en desillusies komen terug in de Batman-avonturen van de "Bronze Age", waar ze met name worden belichaamd door vijanden als Ra's al Ghul of de terugkeer van de Joker [24] als moorddadige en onvoorspelbare psychopaat.
Daarom en in Batman #251 (september 1973) keert de historische vijand van de franchise terug in een avontuur getiteld "The Joker's Five Way Revenge" waarin hij wordt afgeschilderd als een moordlustige maniak die terloops geobsedeerd moordt, net als in zijn gevechten met Batman.
De Joker vat in een van zijn tirades zijn relatie met de Dark Knight als volgt samen:
"hij met zijn detectivevaardigheden en ik met de goddelijke gave die mensen waanzin noemen! Nee! Zonder het spel dat Batman en ik al jaren spelen, is winnen niets! Hij blijft leven... totdat ik hem op de juiste manier kan vernietigen!"
De Batman blijft van zijn kant het eenzame, gekwelde personage waar zijn lezers zo van houden.
Als er een nieuwe Robin verschijnt met het personage van de jonge circusacrobaat Jason Todd in Batman #357 (maart 1983), Zijn relatie met Batman verzwakt en hij verlaat hem voorgoed in Tales of the Teen Titans #44 (juli 1984) om de held Nightwing te worden, een optimistisch personage dat ook constant het kwaad confronteert maar blijft geloven dat de stad kan veranderen en weer helder kan worden. Jason Todd zal ook dienen als mijlpaal in de evolutie van het personage Joker en zijn relatie met Batman als hij wordt gedood[25] met een koevoet door de schurk in de boog "A Death in the Family" (Batman #426 tot #429, december 1988 tot januari 1989). Sindsdien is de strijd tussen de twee personages een intieme en genadeloze oorlog[26], waarbij het verlies van zijn partner Batman verhardt en radicaliseert in zijn strijd tegen de misdaad. De Dark Knight werkt weer solo tot de komst van Tim Drake die de derde Robin wordt in het verhaal "A Lonely Place of Dying" (Batman #440 t/m #442, oktober t/m december 1989).
De Batman-franchise van DC Comics en het Multiversum[27], tussen april 1985 en maart 1986 wordt het ook beïnvloed door de "Crisis on Infinite Earths" ("Crisis op oneindige aarden"). Geschreven door Marv Wolfman en getekend door George Perez, heeft deze story arc als doel om het DC Universum volledig opnieuw uit te vinden door het te ontdoen van het concept van meerdere aardes dat al jaren wordt gebruikt maar als verwarrend wordt ervaren. Om de lei schoon te vegen, een coherente continuïteit te herintroduceren en talloze series opnieuw te lanceren, stelt George Pérez zich een golf van antimaterie voor die realiteiten verslindt uit de leegte tussen de vierkanten, als een meta knipoog naar de lege pagina waarop de nieuwe DC avonturen nu geschreven zullen worden. Hoewel de Batman-franchise strikt genomen niet opnieuw wordt opgestart na Crisis, arriveert scenarioschrijver Frank Miller niettemin op onontgonnen terrein om een nieuwe conceptuele basis te leggen voor de avonturen van de held.
Hij zou dit werk beginnen met The Dark Knight Returns (juni-december 1986), door velen beschouwd als een van de belangrijkste Batman-strips vanwege de duistere, gekwelde toon, die de basis vormde voor het "Moderne tijdperk" (soms ook het "Dark Age" genoemd) van de franchise.
Pakt met diepgaande politieke en maatschappelijke kwesties, The Dark Knight Returns toont een Gotham dat dichter bij New York staat dan ooit, waar misdaad en corruptie exploderen[28]. Batman's vijanden daar zijn de Gang of Mutants, de Joker ontsnapte inrichting en een Superman in dienst van een autoritaire regering, terwijl Robin voor het eerst een vrouwelijk personage is: middelbare scholiere Carrie Kelley.
Naast een vernieuwing van de mythologie van het personage zorgt Frank Miller ook voor een stijlbreuk door terug te keren naar een gespierde Batman die dicht bij zijn incarnaties uit de jaren veertig staat, maar die voor het eerst wordt afgebeeld als ouder (hij nadert de zestig), verbitterd en gedesillusioneerd. Miller gebruikt hiervoor met name de monoloog van binnenuit, waardoor de lezer nauw wordt betrokken bij de gekwelde en obsessieve psyche van Batman.
In oktober 1896 bereikte Batman de grens van 400 uitgaven. Om deze mijlpaal te vieren krijgt het een jubileumuitgave met een speciaal door Stephen King geschreven inleiding getiteld "Why I choose Batman" ("Waarom ik voor Batman kies"). Daarin vertelt de auteur over zijn liefde voor het personage[29], die teruggaat tot zijn kindertijd toen het gepast was om zijn kampioen te hebben gekozen tussen Batman en Superman. Hierin beschreef hij ook de The Dark Knight Returns (destijds verschenen) verhaallijn als volgt:
"het meest briljante werk van Comics Art dat ooit is gepubliceerd"
Na The Dark Knight Returns bedenkt Miller samen met illustrator David Mazzucchelli een nieuw Batman-genre: Batman Year One (Batman #404 t/m 407, februari t/m mei 1987), dat goed werd ontvangen, vooral vanwege de toegankelijkheid voor beginnende lezers van de held.
Doorgaand op de donkere weg die in 1986 was ingeslagen, zorgde Miller voor nog een meesterzet met een Batman die zowel vernieuwend als trouw aan de oorspronkelijke bronnen was, beginnend met de profetische woorden van een verteller: "Hij is voorbestemd om de grootste misdaadbestrijder te worden die de wereld ooit heeft gekend... Het zal niet gemakkelijk zijn."Batman Year One heeft een groot commercieel succes en maakt deel uit van de nieuwe fundamenten van de franchise en helpt de populariteit van Batman nieuw leven in te blazen.
Alan Moore en Brian Bolland gaan verder met het herdefiniëren van de franchise met de one-shot Batman: The Killing Joke (maart 1988) waarin ze de Joker afschilderen als de noodlottige kant van deDark Knight, die zich allebei voeden met elkaars waanzin in een cirkel van eindeloos geweld[30].
Het is nu tijd voor Batman om de grote reeks verfilmingen te ondergaan, die in 1989 werd gestart door Tim Burton. Sterk beïnvloed door Millers werk, besloot de Amerikaanse regisseur een donkere, gotische speelfilm te maken die vooral de theatraliteit van het personage benadrukte, wiens gadgets en technologie waren ontworpen om het bijgeloof dat hem omringde te versterken. De film, met Jack Nicholson (Joker), Michael Keaton (Batman) en Kim Basinger (journaliste Vicki Vale) in de hoofdrollen, werd een commercieel en kritisch succes, kreeg meerdere nominaties en won zelfs de Oscar voor Beste Art Direction.
Rookschermen, voorspellende dreigementen en gadgets met de gelijkenis van de vleermuis zorgden ervoor dat Burton's Batman een wereldwijd succes werd, waarmee de transformatie van het personage in een ultrapopulaire multimediaheld werd voltooid. De clip[31] van het nummer "Batdance", geschreven door Prince voor de originele soundtrack van de film, die elke dag op televisie werd afgespeeld, zal in het bijzonder worden herinnerd.
De film kreeg in 1992 een vervolg, eveneens geregisseerd door Tim Burton: Batman: The Challenge, met
Danny DeVito als de Pinguïn en een onvergetelijke Michelle Pfeiffer als Selina Kyle / Catwoman.
De film werd echter te donker en te eng gevonden (sommige partners gingen zelfs zover dat ze hun merchandisingcampagnes schrapten om kinderen niet bang te maken) en Tim Burton maakte plaats voor Joel Schumacher om Batman Forever in 1995 en Batman and Robin in 1997 te regisseren.
Verruil Burton's gotische stijl voor een uitbundige, kleurrijke esthetiek met geïnspireerde punk-achtige trekjes. Schumacher's regisseursinspanningen kenden echter een gemengd kritisch succes voor de eerste en een ronduit slecht succes voor de tweede. Ondanks de aanwezigheid van Jim Carrey (The Mystery Man), Tommy Lee Jones (Harvey Dent / Two-Face), Arnold Schwarzenegger (Mister Freeze) en Uma Thurman (Poison Ivy) stelden de films zo teleur dat Warner Bros toekomstige projecten rond de held annuleerde en Batman 8 jaar lang van het witte doek verdween[32].
De "teleurstelling" van Schumachers films is des te groter omdat deze volgt op een opmerkelijke animatieserie van 85 afleveringen die tussen 5 september 1992 en 15 september 1995 werd uitgezonden: Batman: The Animated Series. De serie werd een cultwerk voor de Generatie Y, die het stokje overnam van Burton's bioscoopsuccessen. De serie viel op door de effectieve animatie, de personages die veeleisend en ambitieus werden geschreven en de gedenkwaardige aftiteling die werd geopend met een shot van de Batmobiel die uit een explosie barstte. In het bijzonder zien we de verschijning van het personage Harley Quinn[33], een klinisch psychiater die smoorverliefd wordt op de Joker in de asyl van Arkham en zijn sidekick wordt. Harley Quinn, een sterk en rijk vrouwelijk personage, zou later worden opgenomen in de Comics waar ze een enorm populair personage zou worden. Hierbij moet worden opgemerkt hoe gedurfd de gok was om een personage te creëren dat tragisch was (haar relatie met de Joker is gewelddadig en zit vol narcistische perversie) en psychologische en filosofische overwegingen bevatte die als immoreel werden beschouwd in het puriteinse Amerika van de vroege jaren 90.
In parallel en in zijn Comics-universum zette Batman zijn avonturen voort tijdens de Dark Ages. Een daarvan is de Knightfall / Knightquest / KnightsEnd (uitgegeven door DC tussen april 1993 en augustus 1994) verhaallijn waarin Batman / Bruce Wayne zijn avonturen beleeft. Bruce Wayne zijn ruggengraat wordt gebroken door Bane[34] en wordt vervangen door het personage Azrael in het Dark Knight-pak. Deze vervanger zinkt echter weg in waanzin en machtsbedwelming en dwingt een tegenstribbelende Bruce Wayne het masker met geweld van hem terug te nemen.
Ook opmerkelijk in 1999 was de one-shot graphic novel Batman: War on Crime, waarin scenarist Paul Dini en striptekenaar Alex Ross een kritische kijk op het personage geven (gepubliceerd voor de zestigste verjaardag van de held). Voor hen kan de gewelddadige strijd van de Dark Knight pas slagen als de bron van de problemen wordt aangepakt, namelijk sociale en raciale ongelijkheid. Om dit progressieve doel te dienen, is het grafische ontwerp van dit avontuur geïnspireerd op het werk van schilder Norman Rockwell, een voorvechter van een populair en optimistisch Amerika.
BATMAN in de 21e eeuw: bestendiging van de mythe en nieuw object van popcultuurveilingen
Na meer dan 80 jaar is Batman vandaag de dag een transmediale en transgenerationele held, een onuitputtelijke figuur van alle excessen en een moderne incarnatie van een gotisch ridderschap.
Voor sommigen is hij de kitscherige held uit de serie uit 1960, voor anderen een filmheld ... en voor weer anderen een LEGO-figuurtje dat kreeft eet. Maar wat zijn incarnatie ook is, Batman blijft een held op zich, zo veeleisend en suggestief is hij. Jerry Robinson, die de platen van Bob Kane inkte, zei altijd dat je "boos moest zijn om een Batman-verhaal te missen, omdat dit personage zo perfect is".
Het is tegenwoordig moeilijk om zijn ongelijk te bewijzen.
[1]"Ik draag een masker. Niet om te verbergen wie ik ben, maar om te creëren wat ik ben", zin uitgesproken door Batman in de arc "Broken City", DC Comics, december 2003 tot mei 2004, Batman #620 t/m #625
[2] daarna cartoonist en voor de tekenfilms "Popeye" en "Betty Boop" van de Fleischer
[3] Hoewel het ontbreken van super-krachten van de Batman leidt tot discussie over de vraag of hij een "superheld"
[4]"Criminelen zijn een bijgelovige, laffe bende. Mijn vermomming moet hen de stuipen op het lijf jagen. Ik moet een schepsel van de nacht zijn, zwart, verschrikkelijk ..." zegt Batman in Detective Comics #33 van november 1939.
[5] precies de film The Mark of Zorro, in 1940 geregisseerd door Rouben Mamoulian voor 20th Century Fox
[6] in 1930 geregisseerde film van Roland West over de avonturen van een crimineel met de bijnaam The Bat (The Bat-mouse)
[7] maar Batman kruist voor het eerst paden met de Engelse detective in 2018 in aflevering 15 van seizoen 1 van de animatieserie "Batman: The Brave and the Bold " ("L'alliance des Héros " en VF) uitgezonden op 20 maart 2009
[8] waaronder bijvoorbeeld "Matches Malone ", een maffioso met een snor die vaak met lucifers speelt ("matches" in het Engels) of "Lefty Knox", een low-level crimineel met haken als hand.
[9]"Batman doet aan superhelden omdat hij BAT toevoegt aan een heleboel woorden, maar een bat-boemerang is gewoon een onpraktische boemerang, dat is alles" ("Locked Out", aflevering 30, 2 december 2015)
[10] in een nummer van zijn satirische tijdschrift Salmagundi dat de spot dreef met de New-Yorkse cultuur en politiek bespotte
[11] Rockcriticus in zijn begindagen, Alan Moore zou de titel van zijn mythische Batman-avontuur "The Killing Joke" (DC Comics, 1988) als eerbetoon aan de postpunkband "Killing Joke"
[12] ze was toen een inbreker met de bijnaam The Cat en zou pas in 1941 terugkeren als Catwoman . 1941
[13] al in Batman #3 in september 1940 droomt Catwoman dat zij en de Dark Knight "gewoon nog een jongen en meisje zijn om te worden een ritje te maken op een maanverlichte nacht" ("Ik wou dat we gewoon een jongen en meisje waren die een ritje maakten op een maanverlichte nacht")
[14] Het kostuum zou in de loop van Batman
[15] door anderen worden gedragen, zoals Les Daniels schrijft in "Batman: The Complete History", San Francisco, Chronicle Books, 1999, pagina 38
[16] waarin gewelddadige of seksuele afbeeldingen worden verboden, elke kritiek op het gezag van de staat of aanval op een raciale of religieuze groep, elk avontuur waarin het kwaad triomfeert over het goede, klassieke griezelfiguren (vampiers, weerwolven, zombies...) en elke positieve voorstelling van tabak, drugs en alcohol.) en elke positieve voorstelling van tabak, alcohol of wapens
[17] Wie heeft de superheld uitgevonden? de uitvinding van de superheld Flash
[18] in "Batman: The Complete History", op. cit. pagina 94
[19] Met in het bijzonder het werk dat Roy Lichtenstein in 1963 begon en zijn series geïnspireerd door de onomatopeeën die in stripverhalen voorkomen
[20] "Batman", op de EP "Ready Steady Who" uit 1966 en als bonustrack op hun tweede studioalbum uit hetzelfde jaar: "A Quick One"
[21]"Winged Mammal Theme" op de B-kant van het album "Automatic for the People" uit 1992, oorspronkelijk bedoeld voor Tim Burton's "Batman Returns" (het nummer werd uiteindelijk niet opgenomen)
[22], die het nummer samplet in zijn track "Batman & Robin" van zijn album "Paid tha Cost to Be da Boss"
[23] uit 2002, evenals een deel van de carrière van de Amerikaanse president Richard Nixon, die in 1969 de War on Drugs nieuw leven inblies ... om in 1974 af te treden na het Watergate corruptieschandaal.
[24] die bijna geheel uit de franchise verdween door de gecombineerde effecten van de Comics Code Authority en de overname door Julius Schwartz in 1964.
[25] na een cliffhanger waarin het leven van het personage op het spel stond en zijn zijn dood werd gestemd door de DC-lezers
[26] die van grote invloed zou zijn op Heath Ledgers opmerkelijke Heath Ledger's optreden in Christopher Nolan's The Dark Knight (2008)
[27] schematisch het samenkomen van de verschillende parallelle fictieve universa waarin de door DC Comics gepubliceerde verhalen zich afspelen in hun eigen ruimten en tijdperken.
[28] en waar de werkelijkheid binnendringt met, onder andere, een optreden van president Ronald Reagan en het oproepen van de Koude Oorlog en de angst voor een atoomconflict. van de angst voor een atoomconflict
[29] Stephen King zou in 2012 ook een kort verhaal schrijven dat werd gepubliceerd in het tijdschrift Harper Bazar: "Batman en Robin hebben een woordenwisseling" waarin een zoon en zijn vader die lijden aan de ziekte van Alzheimer 4 pagina's lang herinneringen ophalen aan vroeger Halloween, toen ze verkleed waren als Batman en Robin.
[30] in dit inmiddels baanbrekende verhaal ontvoert de Joker commissaris Gordon, martelt hem en maakt zijn dochter Barbara Gordon (Batgirl) kreupel.
[31] waarin de zanger gekostumeerd en met zijn gezicht aan één kant beschilderd verschijnt als Joker. als Joker en aan de andere kant als Batman
[32] keert hij terug in 2005, met Chrisopher Nolan's Batman Begins
[33] in aflevering 22 "Joker's Favor" op 11 september 1992
[34] Een geharde en gewelddadige crimineel onder invloed van "supersteroïden" maar paradoxaal genoeg gezegend met een briljant intellect
